شلم، نامی آشنا در میان جمع‌های دوستانه ایرانی، تنها یک بازی ورق ساده نیست؛ بلکه تجربه‌ای است سرشار از هیجان، تفکر استراتژیک و لذت رقابت. این بازی کارتی که قدمتی دیرینه در فرهنگ ایرانی دارد، به دلیل جذابیت‌های منحصربه‌فرد خود همواره جایگاه ویژه‌ای در میان علاقه‌مندان به بازی‌های ورق داشته است. در مقایسه با بازی حکم که بسیاری از ایرانیان با آن آشنایی دارند، شلم از پیچیدگی و هیجان بیشتری برخوردار است. هدف از ارائه این راهنما در مجله بت فوروارد، آموزش کامل و روان بازی شلم به همراه ارائه نکات و ترفندهای کلیدی است تا هر فرد علاقه‌مند بتواند به یک بازیکن حرفه‌ای در این بازی تبدیل شود.
آشنایی با ملزومات بازی
بازی شلم
برای شروع یک دور بازی شلم، به چند عنصر اساسی نیاز است که در این بخش به آن‌ها خواهیم پرداخت.
تعداد بازیکنان: دورهمی چهار نفره
بازی شلم به طور استاندارد با حضور ۴ بازیکن انجام می‌شود . این چهار بازیکن در قالب دو تیم ۲ نفره روبروی یکدیگر قرار می‌گیرند، که این ساختار تیمی، اجتماعی و همکاری را در بازی تقویت می‌کند. اگرچه امکان انجام بازی شلم به صورت دو یا سه نفره نیز وجود دارد، اما تجربه نشان داده است که حالت چهار نفره، به دلیل پویایی و تعامل بیشتر بین بازیکنان، جذابیت و هیجان بیشتری را به همراه دارد.
کارت‌های بازی: یک دست کامل
ملزوم اصلی برای انجام بازی شلم، یک دست ورق ۵۲ تایی استاندارد است . این همان دستهای از کارت‌ها است که در بسیاری از بازی‌های ورق دیگر نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. نکته قابل توجه این است که می‌توان بازی شلم را هم با استفاده از کارت‌های جوکر و هم بدون آن‌ها انجام داد.
استفاده از جوکرها معمولا ارزش امتیازات بازی را افزایش می‌دهد و می‌تواند پیچیدگی‌های جدیدی به آن اضافه کند. در حالت عادی و بدون استفاده از جوکر، رتبه‌بندی کارت‌ها به این صورت است: آس به عنوان بالاترین کارت شناخته می‌شود و پس از آن به ترتیب شاه، بی‌بی، سرباز و کارت‌های با شماره ۱۰ تا ۲ قرار می‌گیرند . لازم به ذکر است که در حالت خاصی از بازی به نام «نارس»، این رتبه‌بندی به طور معکوس تغییر می‌کند.
شروع بازی: نحوه توزیع کارت‌ها
آغاز هر دست بازی شلم با توزیع کارت‌ها بین بازیکنان صورت می‌گیرد.
انتخاب دست‌دهنده
در ابتدای هر دور از بازی، یک نفر به عنوان دست‌دهنده (پخش‌کننده) انتخاب می‌شود . معمولا در اولین دور، این انتخاب به صورت توافقی بین بازیکنان انجام می‌گیرد یا بر اساس قوانین خاصی تعیین می‌شود. در دورهای بعدی، رسم بر این است که مسئولیت توزیع کارت‌ها در هر دست به بازیکنی می‌رسد که در سمت راست دست‌دهنده قبلی نشسته است. این چرخش دست‌دهنده در هر دور، عدالت را در بازی برقرار می‌کند.
روش توزیع کارت‌ها
در حالت استاندارد بازی شلم با چهار بازیکن، به هر بازیکن در مجموع ۱۲ کارت داده می‌شود. دست‌دهنده ابتدا شروع به توزیع کارت‌ها می‌کند و به هر یک از سه بازیکن دیگر، ۱۲ کارت می‌دهد. پس از آن، ۴ کارت باقی‌مانده را به صورت رو به پشت در وسط زمین قرار می‌دهد . این ۴ کارت که به آن‌ها «کارت‌های وسط» یا «زمین» گفته می‌شود، نقش مهمی در ادامه بازی ایفا می‌کنند. در نهایت، ۱۲ کارت باقی‌مانده از دسته‌ی ورق را برای خود برمی‌دارد.
این فرآیند توزیع کارت‌ها به گونه‌ای طراحی شده است که اطمینان حاصل شود هر بازیکن تعداد مساوی کارت در اختیار دارد و هیچ کارتی از قلم نیفتد. لازم به ذکر است که در صورت بازی با جوکر یا در حالت‌های دو یا سه نفره، ممکن است روش توزیع کارت‌ها کمی متفاوت باشد.
بازی شلم
مراحل هیجان‌انگیز بازی شلم
بازی شلم از چند مرحله اصلی تشکیل شده است که در هر مرحله، بازیکنان با تصمیمات استراتژیک خود سعی در کسب امتیاز و در نهایت پیروزی در بازی دارند.
مرحله اول: خواندن دست و تعیین حاکم
پس از توزیع کارت‌ها، مرحله‌ای حساس و سرنوشت‌ساز آغاز می‌شود که به آن «خواندن دست» یا «اعلان» می‌گویند. در این مرحله، بازیکنان بر اساس کارت‌هایی که در دست دارند، تخمین می‌زنند که چه مقدار امتیاز می‌توانند در آن دور جمع‌آوری کنند.
خواندن امتیاز از بازیکنی شروع می‌شود که در سمت راستِ دست‌دهنده نشسته است. حداقل امتیازی که برای شروع خواندن در نظر گرفته می‌شود، معمولا ۱۰۰ امتیاز است، اگرچه در برخی روایات ممکن است ۷۰ امتیاز نیز به عنوان حداقل تعیین شود. هر بازیکن در نوبت خود می‌تواند امتیاز بالاتری را نسبت به بازیکن قبلی اعلام کند (معمولا با افزایش حداقل ۵ واحدی) یا اینکه «پاس» دهد و از دور رقابت برای تعیین حاکم کنار بکشد.
این روند خواندن و پاس دادن تا زمانی ادامه می‌یابد که سه بازیکن «پاس» دهند و تنها یک بازیکن با بالاترین امتیاز اعلام شده باقی بماند. این بازیکن که بالاترین امتیاز را اعلام کرده است، به عنوان «حاکم» آن دور از بازی شناخته می‌شود و اختیارات ویژه‌ای پیدا می‌کند.
حاکم پس از تعیین شدن، اجازه دارد ۴ کارت وسط زمین را بردارد و به جای آن‌ها ۴ کارت دلخواه از دست خود را زمین بگذارد. این کار به حاکم فرصت می‌دهد تا با استفاده از کارت‌های وسط، دست خود را تقویت کرده و شانس کسب امتیاز بیشتر را افزایش دهد. سپس، حاکم با انداختن اولین کارت بازی را شروع می‌کند. این اولین کارتی که حاکم بازی می‌کند، خال «حکم» را تعیین می‌کند. به عبارت دیگر، خال کارتی که حاکم در ابتدای بازی می‌اندازد، به عنوان خال برنده در آن دور شناخته می‌شود و کارت‌های این خال بر سایر خال‌ها برتری خواهند داشت.
در صورتی که بازی با جوکر انجام شود، حاکم این امکان را دارد که بازی را با انداختن جوکر شروع کند و سپس خال حکم را اعلام نماید. همچنین، حاکم این اختیار را دارد که قبل از برداشتن کارت‌های وسط، اصطلاحا «شلم» یا «سوپر شلم» اعلام کند. اعلام شلم به این معناست که حاکم پیش‌بینی می‌کند تمام امتیازات موجود در آن دور را کسب خواهد کرد.
مرحله دوم: آغاز بازی و انتخاب حکم
با تعیین حاکم و اعلام خال حکم (در صورت لزوم)، مرحله دوم بازی آغاز می‌شود. حاکم بازی را با انداختن اولین کارت شروع می‌کند. همانطور که گفته شد، این کارت معمولا از خال حکم انتخاب می‌شود. پس از آن، بازیکنان دیگر به ترتیب و از سمت راست، باید کارتی از همان خال بازی کنند. به این قانون «پیرو خال» گفته می‌شود. اگر بازیکنی کارتی از خال شروع‌شده توسط حاکم (یا هر بازیکن دیگری که دست را شروع کرده است) نداشته باشد، می‌تواند هر کارت دیگری را بازی کند، که این می‌تواند شامل کارت حکم نیز باشد.
مرحله سوم: نبرد کارت‌ها و جمع‌آوری امتیاز
پس از اینکه هر چهار بازیکن در یک دور کارت خود را بازی کردند، نوبت به تعیین برنده آن دست می‌رسد. برنده هر دست، بازیکنی است که بالاترین کارت از خال حکم را بازی کرده باشد. اگر هیچ کارت حکمی در آن دست بازی نشده باشد، بازیکنی برنده خواهد بود که بالاترین کارت از خال شروع‌کننده را بازی کرده باشد. بازیکنی که برنده دست شده است، تمام کارت‌های بازی شده در آن دور را جمع می‌کند و در دور بعد، او بازی را با انداختن اولین کارت شروع می‌کند. این روند بازی کردن کارت‌ها و تعیین برنده هر دست تا زمانی ادامه پیدا می‌کند که تمام ۱۲ کارت هر بازیکن بازی شود.
بازی شلم
مرحله چهارم: شمارش امتیازات و اعلام برنده
پس از پایان تمام دستهای بازی در یک دور، نوبت به شمارش امتیازات می‌رسد. امتیازات به این صورت محاسبه می‌شوند:
- هر دست (مجموع ۴ کارت برنده شده) به خودی خود ۵ امتیاز دارد.
- هر کارت با ارزش اسمی ۵، ۵ امتیاز دارد.
- هر کارت با ارزش اسمی ۱۰، و همچنین کارت‌های شاه، بی‌بی و سرباز، هر کدام ۱۰ امتیاز دارند.
- هر کارت تک (آس) نیز ۱۰ امتیاز دارد. البته در برخی روایات، ارزش آس ممکن است ۱۵ امتیاز در نظر گرفته شود .
- در صورت استفاده از جوکر، جوکر قرمز ۲۰ امتیاز و جوکر سیاه ۱۵ امتیاز دارد .
- در نوعی از بازی که با کارت‌های Rook انجام می‌شود، کارت Rook 20 امتیاز دارد .
- در برخی از انواع بازی، تیمی که آخرین دست را ببرد، ۲۰ امتیاز جایزه می‌گیرد .
مجموع کل امتیازات در یک دور بازی بدون استفاده از جوکر معمولا ۱۶۵ امتیاز است. در صورت استفاده از جوکر، این مقدار به ۲۰۰ امتیاز افزایش می‌یابد.
پس از پایان هر دور، امتیازات به این شکل محاسبه می‌شوند: اگر تیم حاکم به میزان امتیازی که در مرحله خواندن اعلام کرده بود یا بیشتر از آن برسد، حداقل به همان میزان امتیاز اعلام شده، امتیاز مثبت کسب می‌کند . اما اگر تیم حاکم نتواند به امتیاز اعلام شده برسد و امتیاز کمتری کسب کند، به میزان همان امتیاز اعلام شده، امتیاز منفی دریافت می‌کند. در مقابل، تیم مقابل (تیمی که حاکم نیست) هر مقدار امتیازی که در آن دور به دست آورده باشد، به امتیازات کلی آن‌ها اضافه می‌شود.
قانون «یاسا» یکی دیگر از قوانین مهم در شمارش امتیازات است. بر اساس این قانون، اگر تیم حاکم نتواند حداقل ۵۰ درصد از امتیازی را که در مرحله خواندن اعلام کرده است (به عنوان مثال، اگر ۸۵ امتیاز از ۱۶۵ امتیاز ممکن را کسب نکند)، دو برابر امتیاز اعلام شده را به عنوان امتیاز منفی دریافت می‌کند. این قانون برای جلوگیری از خواندن‌های غیرواقعی و بیش از حد خوش‌بینانه در نظر گرفته شده است.
در مورد اعلام «شلم» نیز قوانین خاصی وجود دارد. اگر حاکم قبل از شروع بازی اعلام کند که «شلم» می‌کند و در پایان دور موفق شود تمامی ۱۶۵ (یا ۲۰۰ با جوکر) امتیاز را جمع‌آوری کند، به جای آن، دو برابر امتیاز مثبت (یعنی ۳۳۰ یا ۴۰۰ امتیاز) دریافت می‌کند . در مقابل، اگر حاکم شلم اعلام کند اما نتواند تمام امتیازات را کسب کند، به میزان امتیاز اعلام شده، امتیاز منفی دریافت می‌کند.
علاوه بر این قوانین استاندارد، حالات خاص دیگری نیز در بازی شلم وجود دارد که معمولا با توافق قبلی بازیکنان مورد استفاده قرار می‌گیرند. از جمله این حالات می‌توان به «سوپر شلم»، «تاپ شلم» (یا دوبل شلم) و «شلم بسته» اشاره کرد. هر یک از این حالات، قوانین و امتیازات خاص خود را دارند و معمولا در بازی‌های حرفه‌ای‌تر و با تجربه بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین، قانون «کنس» نیز وجود دارد که بر اساس آن، در صورتی که امتیاز هر دو تیم به مقدار بالایی رسیده باشد، با توافق همه بازیکنان، برنده شدن در یک دست می‌تواند به معنای برنده شدن کل بازی تلقی شود.
نحوه برنده شدن در بازی
هدف نهایی در بازی شلم، رسیدن به یک امتیاز توافق شده بین بازیکنان است . این امتیاز می‌تواند مقادیر مختلفی مانند ۵۰۰، ۱۰۰۰، ۵۰۰۰۰ یا حتی ۱۲۰ امتیاز سریع باشد که معمولا قبل از شروع بازی تعیین می‌شود. تیمی که زودتر به این امتیاز توافق شده برسد، به عنوان برنده بازی اعلام می‌گردد. در برخی از سبک‌های بازی، رسیدن به امتیازات خاصی مانند ۶۰۰ یا ۱۲۰۰ نیز ممکن است به عنوان برد در نظر گرفته شود. علاوه بر این، در برخی موارد، اگر اختلاف امتیاز بین دو تیم به مقدار مشخصی برسد، بازی ممکن است به پایان برسد و تیمی که امتیاز بیشتری دارد، برنده اعلام شود.
بازی شلم
رازهای موفقیت در شلم: نکات و ترفندها
برای اینکه بتوانید در بازی شلم به یک بازیکن ماهر تبدیل شوید، علاوه بر آشنایی با قوانین، توجه به برخی نکات و ترفندها نیز ضروری است.
یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت در شلم، توانایی تخمین دقیق امتیازاتی است که می‌توانید با کارت‌های خود کسب کنید. قبل از اعلام امتیاز در مرحله خواندن دست، به دقت کارت‌های خود را بررسی کنید و سعی کنید با توجه به خال‌های موجود و ارزش کارت‌ها، تخمین واقع‌بینانه‌ای از امتیازات احتمالی بزنید. استفاده از خال حکم به موقع و به صورت استراتژیک می‌تواند نقش بسیار مهمی در بردن دست‌ها و کسب امتیاز داشته باشد. به خاطر سپردن کارت‌هایی که در طول بازی توسط بازیکنان مختلف بازی شده‌اند، به خصوص کارت‌های حکم و کارت‌های با ارزش، می‌تواند به شما در تصمیم‌گیری‌های بعدی کمک کند.
از آنجایی که شلم یک بازی تیمی است، هماهنگی و همکاری با هم‌تیمی در مرحله خواندن دست و بازی کردن کارت‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. سعی کنید با توجه به نحوه بازی هم‌تیمی خود، دست او را حدس بزنید و در بازی کردن کارت‌ها به او کمک کنید. همچنین، توجه به رفتارهای حریفان و نحوه بازی کردن آن‌ها می‌تواند اطلاعات مفیدی در مورد دست آن‌ها به شما بدهد.
در مرحله انتخاب خال حکم، سعی کنید خالی را انتخاب کنید که بیشترین تعداد کارت را از آن خال در دست دارید. این کار شانس شما را برای بردن دستهای بیشتر با استفاده از کارت‌های حکم افزایش می‌دهد. در مرحله پاس دادن کارت‌ها (در برخی از انواع بازی)، سعی کنید کارت‌های کم‌ارزش و کارت‌هایی که از خال حکم نیستند را به هم‌تیمی خود بدهید. اگر در بازی از کارت‌های جوکر استفاده می‌شود، سعی کنید از آن‌ها به بهترین شکل ممکن و برای بردن دستهای حساس استفاده کنید.
جدول ارزش کارت‌ها و امتیازات در بازی شلم
برای سهولت در یادگیری و به خاطر سپردن ارزش امتیازات کارت‌ها در بازی شلم، جدول زیر می‌تواند به عنوان یک مرجع سریع مورد استفاده قرار گیرد:
| نام کارت (فارسی) | نام کارت (انگلیسی) | امتیاز (بدون جوکر) | امتیاز (با جوکر) |
| دست | Trick | ۵ | ۵ |
| پنج | Five | ۵ | ۵ |
| ده | Ten | ۱۰ | ۱۰ |
| شاه | King | ۱۰ | ۱۰ |
| بی‌بی | Queen | ۱۰ | ۱۰ |
| سرباز | Jack | ۱۰ | ۱۰ |
| تک (آس) | Ace | ۱۰ | ۱۰ |
| جوکر قرمز | Red Joker | – | ۲۰ |
| جوکر سیاه | Black Joker | – | ۱۵ |
بازی شلم
نتیجه‌گیری: لذت شلم را با دوستان تجربه کنید!
بازی شلم با ترکیبی از شانس و استراتژی، می‌تواند ساعت‌ها سرگرمی و هیجان را برای شما و دوستانتان به ارمغان بیاورد. یادگیری قوانین این بازی نه تنها شما را با یکی از محبوب‌ترین بازی‌های کارتی ایرانی آشنا می‌کند، بلکه فرصتی برای تقویت مهارت‌های تفکر استراتژیک و تصمیم‌گیری در شرایط رقابتی را نیز فراهم می‌سازد. پس همین حالا دست به کار شوید، دوستان خود را جمع کنید و لذت بازی شلم را در کنار هم تجربه کنید. اگر هم دسترسی به بازیکنان حضوری ندارید، می‌توانید از امکانات بازی آنلاین شلم نیز بهره‌مند شوید . امیدواریم این راهنمای جامع توانسته باشد تمام نکات لازم برای یادگیری و لذت بردن از این بازی جذاب را در اختیار شما قرار دهد.
